Wypielęgnowany, zadbany ogród to bez wątpienia atrakcyjna ozdoba terenu i powód do dumy. Jeżeli chcemy cieszyć się nim przez długi czas, warto postawić na rośliny wieloletnie, które co roku będą zachwycać swoim wyglądem. W wielu przypadkach są to jednak gatunki pochodzące z cieplejszych stron świata. Wymagają one odpowiedniego zabezpieczenia na okres zimowy, kiedy występują mrozy i pada śnieg. Na czym polega prawidłowa ochrona roślin przed niskimi temperaturami? Jakie gatunki i czym należy okryć na zimę? Odpowiadamy na te najważniejsze pytania!

 

Ochrona roślin przed mrozem – dlaczego warto?

Porywisty wiatr i mróz skutecznie potrafią zniszczyć wiele roślin zdobiących przydomowe rabaty. Ujemne temperatury, pojawiające się zwłaszcza po słonecznym dniu, mogą spowodować wiele szkód w naszym ogrodzie.

Mróz sprzyja przede wszystkim uszkodzeniom części nadziemnych, w tym zwłaszcza pąków, młodych pędów i liści, a także pękaniu kory na krzewach i drzewach, co zwiększa ryzyko chorób wywoływanych przez bakterie, wirusy czy grzyby. Niska temperatura negatywnie wpływa również na system korzeniowy, między innymi w wyniku tzw. suszy fizjologicznej. Dochodzi do niej, gdy zamarznięta w glebie woda staje się niedostępna dla roślin i korzenie nie mogą jej pobierać.

Należy jednak wspomnieć, że niskie temperatury w przypadku niektórych gatunków roślin są pożądane, by mogły one w kolejnym sezonie prawidłowo się rozwijać. Należą do nich między innymi rośliny ozime i kwiaty cebulowe. Muszą być one poddane tzw. jaryzacji (zjawisko zachodzi przy temperaturach -5 do -10 stopni Celsjusza), by mogły w ogóle zakwitnąć.

 

​Okrywanie roślin na zimę a śnieg

Czy należy wystrzegać się śniegu w ogrodzie i na roślinach? Odpowiedź brzmi: NIE! Śniegowa pokrywa stanowi bowiem naturalną ochronę przed ujemnymi temperaturami dla korzeni i nisko umiejscowionych pędów roślin. Trawy ozdobne, byliny, a także niskie krzewy zdecydowanie lepiej zimują przykryte warstwą lekkiego śniegu niż całkowicie odkryte. Dodatkowo śnieg topiąc się, wzbogaca glebę w wodę i zwiększa wilgotność powietrza.

Pamiętajmy jednak, że zbyt gruba pokrywa śnieżna może być szkodliwa – ogranicza bowiem dopływ tlenu, zwiększając ryzyko chorób grzybowych, a także opóźnia wiosenne odmarzanie gleby. W przypadku drzew i krzewów może prowadzić do wyginania, a nawet łamania się gałęzi i ich trwałej deformacji. Z tego względu przy znacznych opadach śniegu, zwłaszcza mokrego, warto regularnie zrzucać jego nadmiar z gałęzi. Unikajmy także przerzucania śniegu na rabaty kwiatowe podczas odśnieżania ścieżek czy podjazdu.

 

​Ochrona roślin przed mrozem – które gatunki tego wymagają?

Jak widać odpowiednie działania w czasie późnej jesieni i na początku zimy są konieczne, by nasz ogród przetrwał w dobrej kondycji aż do kolejnej wiosny. Jakie rośliny wymagają szczególnej ochrony przed ujemnymi temperaturami? To przede wszystkim:

• rośliny egzotyczne, pochodzące z krajów, gdzie temperatura powietrza nie spada poniżej 0 stopni Celsjusza, nieprzystosowane do naszej strefy klimatycznej,

• niektóre gatunki i odmiany szlachetne, np. róże, które łatwo ulegają przemarzaniu,

• rośliny kwitnące na pędach ubiegłorocznych – latem i jesienią zawiązują one pąki, które po przezimowaniu rozkwitają, np. rododendrony,

• młode rośliny, których pędy nie są jeszcze w pełni ukształtowane,

• rośliny płytko korzeniące się,

• niedawno posadzone krzewy i drzewa (mniej więcej do 3 lat wstecz), których system korzeniowy nie jest jeszcze w pełni ukształtowany.

Czasem jednak nawet odpowiednie osłony roślin przed mrozem to za mało, by zapewnić im przetrwanie. Dotyczy to zwłaszcza regionów górskich oraz terenów, gdzie ryzyko wystąpienia wysokich mrozów jest szczególnie wysokie. Wtedy, by oszczędzić sobie trudu i rozgoryczenia, najlepiej sadzić w ogrodzie wyłącznie gatunki o dużej odporności na niekorzystne warunki atmosferyczne i ujemne temperatury.

​Jakie osłony roślin przed mrozem stosować?

Kiedy okrywać rośliny na zimę? Nie ma sztywnego terminu, najlepiej uważnie obserwować pogodę i reagować na jej zmiany. Okrywanie roślin na zimę najlepiej zacząć po upływie kilku dni z niedużymi przymrozkami. Zbyt wczesne zabezpieczenie roślin może zwiększyć ich podatność na niekorzystne warunki atmosferyczne. Dlatego warto dać im nieco czasu by, mogły się zahartować.

Ochrona roślin przed mrozem to nie tylko ich okrycie wraz z nadejściem mrozów, ale również regularne sprawdzanie przez całą zimę, czy zastosowane okrycie nie zostało uszkodzone przez wiatr i śnieg i nie wymaga naprawy lub wymiany.

Czym okrywać rośliny na zimę? Zależy to od gatunku rośliny i jej wymagań uprawowych. Oto najpopularniejsze osłony roślin przed mrozem:

• suche liście – zdrowe, zebrane w okresie jesiennym liście to rozwiązanie proste, a w dodatku wyjątkowo tanie; doskonale sprawdzi się do okrycia niskich rabat, m.in. z wrzosami czy roślinami cebulowymi; by nie zdmuchnął ich silny wiatr, warto dodatkowo nakryć je kilkoma większymi gałęziami; jako osłona mogą być wykorzystywane praktycznie wszystkie gatunki drzew, z wyjątkiem olchy, dębu oraz orzecha włoskiego;

• kora – kora sosnowa doskonale sprawdza się do zabezpieczenia roślin preferujących kwaśny odczyn gleby, takich jak hortensje czy wrzosy; można również usypać z niej kopczyki wokół krzewów i drzew ozdobnych; by odpowiednio spełniała swoją funkcję, grubość ściółki powinna wynosić minimum 5 cm;

• stroisz – okrywanie roślin na zimę można także wykonać przy pomocy ściętych gałązek roślin iglastych, takich jak jodła czy świerk; sprawdzą się one zwłaszcza w przypadku bylin i roślin cebulowych; to rozwiązanie ekologiczne, umożliwiające swobodny przepływ wilgoci i powietrza;

• słoma – słomiana mata zabezpieczająca czy tradycyjny chochoł to doskonały sposób na zabezpieczenie przed mrozem wszelkiego rodzaju róż, pnączy, krzewów i drzewek pozbawionych liści; naturalny materiał zapewnia roślinom swobodny przepływ powietrza;

• agrowłóknina – okrywanie roślin na zimę agrowłókniną to popularne rozwiązanie zwłaszcza w przypadku rabat bylinowych, donic zewnętrznych, delikatnych krzewów, a także pni drzewek, zwłaszcza tych szczepionych na podstawkach; by odpowiednio spełniała swoją funkcję, jej gramatura musi wynosić minimum 50g/m2;

• siatka cieniująca – to alternatywny materiał do okrywania roślin, pod warunkiem że wybierzemy siatkę o zacienieniu ok. 40-55%; doskonale sprawdzi się ona w przypadku wysokich drzew i krzewów, a także zimozielonych roślin, jak np. bukszpan.

 

​Ochrona roślin przed mrozem – czym chronić korzenie?

Jak już wspomnieliśmy, chcąc ochronić rośliny przed mrozem, powinniśmy pamiętać również o ich korzeniach. Najlepszym zabezpieczeniem przed ujemnymi temperaturami jest w tym przypadku odpowiednio grube ściółkowanie. Możemy w tym celu wykorzystać:

• korę,

• słomę,

• szyszki,

• torf,

• skoszoną trawę,

• suche liście,

• żwir.

Ściółkowanie gleby wokół roślin wrażliwych na przemarzanie najlepiej przeprowadzić na przełomie października i listopada. W razie potrzeby konieczne jest też uzupełnianie ściółki w trakcie zimy, tak by stale spełniała swoją funkcję.