Lawenda to rodzaj rośliny z rodziny jasnotowatych. Jest to zimozielona krzewinka o wąskich gałęziach, na których znajdują się srebrzyste listki i fioletowe kwiatki. Roślina pochodzi z rejonu Morza Śródziemnego. Często można ją spotkać także w Europie Południowej oraz Afryce Północnej. Lawenda z roku na rok zyskuje na popularności również w Polsce. Możemy ją spotkać w wielu parkach oraz obszarach zieleni miejskiej. 

 

Charakterystyka

Lawenda jest rośliną kwitnącą. Okres jej krzewienia się zaczyna się w czerwcu, a kończy w październiku. Rośliny rosną w kępach. Osiągają zwykle wysokość od 45 cm do 50 cm. Lawenda swój kształt nabiera podczas przycinania. Kwiaty te stosowane są w przydomowych ogrodach. Sadzi się je wzdłuż ścieżek, w rabatach, na tarasach, balkonach oraz ogródkach skalnych. Lawenda jest rośliną, która bardzo dobrze komponuje się z różami. Wiele osób decyduje się na doniczkową uprawę lawendy w warunkach domowych. Kwiat ten emituje bardzo charakterystyczny zapach, który wabi różne owady, takie jak: Pszczoły, trzmiele oraz motyle. Wiele osób wykorzystuje je do odstraszania komarów oraz mszyc. Bardzo istotne jest to, że nie wszystkie odmiany tej rośliny dobrze znoszą klimat panujący w naszym kraju. 

Lawenda – odmiany

Rośliny z rodzaju Lavandula znane są w około 50 odmianach. W klimacie, jaki panuje w naszym kraju, najlepiej uprawia się lawendę z gatunku wąskolistnych (lawenda angustifolia). Nie jest ona wymagającą rośliną, dlatego mogą ją sadzić także osoby początkujące. W sprzedaży dostępne są także inne odmiany. Możemy wyróżnić:

♦ lawenda wąskolistna – roślina osiąga wysokość od 25 cm do 50 cm. Ma drobne liście o kolorze srebrzysto-zielonym, które są lekko owłosione. Kwiaty ma drobne. Zwykle mają kolor niebiesko-fioletowy lub różowy. Odmiana ta kwitnie w lipcu oraz sierpniu. Lawenda hidcote wyróżnia się charakterystycznym, bardzo przyjemnym zapachem. 

♦ lawenda pośrednia – liście tej rośliny mają barwę intensywnej zieleni, natomiast kwiaty są jasnofioletowe. Krzak lawendy pośredniej dorasta nawet do metra wysokości.

♦ lawenda wełnista – odmiana ta ma bardzo charakterystyczne liście. Są one owłosione w takim stopniu, że przypominają wełnę. Kwiaty mają barwę jasnofioletową lub ciemnofioletową. Rozwijają się one głównie w górnej części kłosa. Krzaczek osiąga wysokość od 50 cm do 70 cm. 

♦ lawenda wielodzielna – liście tej rośliny są podwójnie pierzaste. Kwiaty mają jasno liliową barwę. Zapach lawendy wielodzielnej jest zbliżony do oregano. Krzewinka osiąga wysokość do 50 cm.

♦ lawenda spika – odmiana ta wyróżnia się dużymi krzewinkami. Osiągają one wysokość nawet do 80 cm. Kwiaty przybierają barwę niebiesko-fioletową i osadzone są na krótkich kłosach. 

♦ lawenda francuska – w klimacie polskim roślina ta osiąga wysokość do 0,5 m, jednak w lepszych warunkach jest w stanie urosnąć nawet do 1 m. Kwiaty mają ciemnofioletowe zabarwienie. Rzadziej spotykane są także kwiaty niebieski lub białe. Liście mają kolor szarozielony. Są wąskie. Rośliny te mają aromatyczny zapach. Kwitną na przełomie maja oraz czerwca. W sprzyjających warunkach kwitnienie może nastąpić także wczesną jesienią. 

♦ lawenda hiszpańska – jej pędy osiągają wysokość od 60 cm do 90 cm. Liście są wąskie. Mają kolor ciemnozielony. Ich brzegi są lekko ząbkowane. Kwiaty uzyskują ciemnopurpurowy kolor. Roślina ma delikatny zapach, lekko wpadający w rozmaryn. 

♦ lawenda szypułkowa – jest podgatunkiem lawendy hiszpańskiej. Charakteryzuje się wiecznie zielonymi krzaczkami. Ma drobne kwiaty w kolorze ciemnopurpurowym. Liście są bardzo delikatne. Przybierają kolor szarozielony. Wysokość pojedynczego krzaka wynosi 60 cm. Zastanawiasz się, kiedy kwitnie lawenda szypułkowa? Odmiana ta rozkwita głównie wiosną oraz na początku lata. 

 

Lawenda – uprawa

Rośliny te są ciepłolubne. Z tego względu należy sadzić je w dobrze nasłonecznionych miejscach. Jeżeli chodzi o podłoże, w tym przypadku sprawdza się dobrze zdrenowana oraz przepuszczalna gleba. Ważne, aby zawierała dużą zawartość wapnia. Jeżeli podłoże, na którym mamy zamiar posadzić sadzonki, jest za kwaśne, możemy je zwapnować kredą lub dolomitem. Kiedy sadzimy lawendę w słabo przepuszczalnym gruncie, na dnie wykopanego dołka, który chcemy przeznaczyć dla tej rośliny, warto ułożyć drenaż z kawałków potłuczonej doniczki. Bardzo ważne jest także to, że lawenda nie lubi podmokłego podłoża oraz przeciągów. W przypadku naszego kraju do hodowli powinniśmy wybierać rośliny z gatunku mrozoodpornych. Sadzonki rośliny zaleca się sadzić w odstępach od 30 cm do 40 cm. 

Lawenda – sadzonki

Jeżeli zdecydujemy się na hodowlę lawendy w warunkach domowych, powinniśmy wiedzieć o tym, że sadzonki pojemnikowe możemy sadzić od końca marca do połowy maja. Sadząc roślinki, warto pamiętać o wyznaczeniu odpowiednich odległości pomiędzy poszczególnymi krzaczkami. Powinny one wynosić od 40 cm do 60 cm. Jednak przestrzeń ta zależna jest głównie od gatunku posiadanej przez nas lawendy. Kiedy nasz kwiatek jest już posadzony, powinniśmy go podlać dużą ilością wody (nie tworząc zastoju wodnego). 

 

Nawożenie lawendy

W okresie wiosennym wokół krzaczków lawendy warto rozłożyć kompost. Warstwa powinna mieć ok. 2 cm. W okresie jesienno-zimowym powinniśmy pamiętać o zabezpieczeniu roślin, poprzez obłożenie krzaczków słomą lub wysuszonymi liśćmi. Po wystąpieniu pierwszych przymrozków koronę lawendy możemy przykryć otuliną lub stroiszem.

 

Lawenda – rozmnażanie (nasiona i odkłady)

Rozmnażanie lawendy możemy wykonać na dwa sposoby:

♦ przez nasiona – najlepsze kiełkowanie nasion lawendy następuje poprzez poddanie ich oddziaływaniu niskiej temperatury. Wiele osób zaleca, aby w okresie jesiennym siać je bezpośrednio do gruntu. Jednak warto pamiętać o tym, aby miejsce, w którym mają one rosnąć dokładnie zabezpieczyć przed mrozem. Jeżeli nie zdążymy zasiać nasion na jesień, można to zrobić wczesną wiosną. Jednak w takim przypadku nasze nasiona muszą zostać poddane procesowi chłodzenia.

♦ przez odkłady – sadzonki lawendy można w bardzo łatwy sposób uzyskać z odkładów. Proces ten polega na tym, że w okresie wiosennym, najniższe pędy naszego krzaczka przyginamy do ziemi. Można go dodatkowo zakotwiczyć przy pomocy patyka lub kawałka zagiętego drutu. Całość posypujemy żyzną glebą. W procesie tym istotne jest systematyczne podlewanie rośliny. Gleba wokół lawendy powinna być lekko wilgotna. Pęd odkładu po upływie pewnego okresu czasu przywiąże się do patyka lub drutu. Sprawi to, że roślina od początku będzie rosła w pozycji pionowej. Uzyskane sadzonki możemy wykopać i delikatnie odciąć dopiero w okresie jesiennym.

Lawenda – przycinanie

Zastanawiasz się, czy lawenda jest rośliną, w przypadku której pielęgnacja jest bardzo istotna? Wiele osób nie wie, czy przycinanie lawendy jest konieczne. Jednak proces ten jest jednym z podstawowych zabiegów, który dotyczy pielęgnacji tej rośliny. Młode sadzonki, które jeszcze nie zdążyły się dobrze rozkrzewić, powinniśmy skracać o połowę w pierwszym roku wzrostu. Do wykonania tego zabiegu przyda się nam specjalistyczny sprzęt. Z tego względu warto sprawdzić ranking, w którym znajdziemy takie produkty jak nożyce do żywopłotu elektryczne. Przycinanie spowoduje, że lawenda znacznie się rozrośnie, wypuści wiele pędów, co spowoduje, że korona krzaka stanie się o wiele gęstsza. W okresie wiosny, na przełomie marca oraz kwietnia, należy przycinać chore, połamane oraz uszkodzone gałązki. Pozostałe możemy przyciąć według własnych preferencji w celu nadania roślince odpowiedniego kształtu oraz pobudzenia porostu nowych pędów. Krzewy lawendy należy regularnie przycinać, co najmniej raz do roku. Jeśli nie dopilnujemy tej czynności, gałązki naszej rośliny mogą stwardnieć. Systematyczna pielęgnacja rośliny sprawi, że stanie się ona bardziej bujna oraz mniej podatna na niszczycielskie działanie śniegu. 

 

Lawenda w doniczce – sposoby pielęgnacji

Nie każdy ma możliwość, lub po prostu nie chce, aby lawenda znajdowała się w ogrodzie. Lawenda umieszczona w doniczce stanowi bardzo dobry element wystroju każdego pomieszczenia. Uprawianie roślin w doniczkach, skrzynkach i innego rodzaju pojemnikach jest bardzo praktycznym rozwiązaniem.  Pojemniki są z reguły lekkie. Z tego względu możemy je dowolnie przestawiać, tworząc wyjątkowe kompozycje. Lawenda jest rośliną, którą możemy uprawiać razem z innymi śródziemnomorskimi gatunkami ziół, takimi jak tymianek, oregano, czy bazylia. Każda z wymienionych roślin ma bardzo podobne wymagania jeżeli chodzi o dostęp do światła, podlewanie, nawożenie czy stosowanie odpowiedniej gleby. Lawenda na balkonie lub na tarasie powinna znajdować się w miejscach, które są jak najbardziej nasłonecznione. Pielęgnacja lawendy hodowanej w doniczkach jest bardzo prosta. Wystarczy jedynie, że będziemy ją regularnie podlewać. Roślina ta nie wymaga bardzo żyznej gleby, dlatego nie ma konieczności jej częstego nawożenia. Objętość donic oraz skrzynek jest zazwyczaj bardzo ograniczona. Z tego względu co pewien czas (2 – 3 lata) będziemy zmuszeni przesadzić naszą roślinkę. Warto także pamiętać o regularnym przycinaniu krzewu. Pozwoli to kontrolować jego wielkość. Jeżeli nasza lawenda przekwitnie, należy ją przyciąć. Bardzo często zdarza się, że po wykonaniu tej czynności roślina od nowa zakwita. Lawendę możemy zimować na balkonie, jednak powinniśmy pamiętać o zapewnieniu jej odpowiedniej ochrony. W okresie zimowym wiele osób zapomina o regularnym podlewaniu rośliny, jednak bryła korzeniowa także w tym okresie powinna być lekko wilgotna. Do hodowli lawendy w doniczce, najlepiej sprawdzają się nisko rosnące, krzaczaste odmiany.

Zastosowanie lawendy

Lawendy są roślinami o bardzo wszechstronnym zastosowaniu. Wyróżniają się nie tylko pięknym wyglądem, przez co stanowią ozdobę wyposażenia wielu wnętrz, czy tarasów, ale także dobrze sprawdzają się jako ziele użytkowe. W sezonie letnim wiele osób zbiera lawendę do suszenia. Nasiona rośliny najlepiej zbierać w momencie, kiedy widać kolor rośliny, ale kwiaty jeszcze całkowicie się nie rozwinęły. Roślina ta jest bardzo często wykorzystywana do wykonywania wyrobów kosmetycznych, gdzie stanowi środek zapachowy. Suszone bukiety lawendy będą emitowały bardzo przyjemny zapach w pomieszczeniach, w których je umieścimy. Zastanawiasz się, czy lawenda znajdzie swoje zastosowanie w domu? Wiele osób małe bukieciki rozkłada w różnych miejscach w pomieszczeniach, np. w szafce, czy szufladzie. Takie zastosowanie pomaga w odstraszaniu moli. Niektórzy stosują ją także w kuchni, jako przyprawę. Nadaje ona potrawom śródziemnomorskim pikantnego charakteru. Często stosowana jest także jako zioło lecznicze pomagające w walce z wieloma dolegliwościami.

 

Lawenda – właściwości lecznicze

Lawenda ma bardzo długą historię w zakresie lecznictwa oraz medycyny naturalnej. Wykorzystywali ją Rzymianie, Egipcjanie oraz Grecy. Uważali oni roślinę prawie jako święte zioło. Stosowana była głównie do leczenia ran. Czasem wykorzystywano ją do leczenia dolegliwości płuc, wątroby lub też stosowano jako środek uspokajający. Aktualnie lawenda znajduje swoje zastosowanie głównie do leczenia stanów nerwowego niepokoju, lekkiej depresji oraz problemów ze snem. Tego typu dolegliwości leczone są przy pomocy olejków eterycznych zawartych w zielu lawendy. Pozostałe lecznicze elementy tej rośliny mają głównie właściwości antybakteryjne, przeciwgrzybicze, rozkurczowe oraz żółciopędne. 

Jak wykorzystać lawendę w kuchni?

Lawenda jest znana nie tylko z bardzo charakterystycznego zapachu. Coraz częściej stosowana jest także w kuchni. Jadalna część ma ziołowo-korzenny smak. Przyprawa ta nadaje się do potraw z jagnięciny, ale również do ryb oraz kurczaka. Bardzo często zdarza się, że liście lawendy dodawane są do serów o wyrafinowanym smaku. Zioła lawendy znajdują się także w mieszance ziół prowansalskich.

 

Co zrobić, kiedy nasza roślina choruje?

Z reguły lawenda jest silną rośliną, emitującą bardzo intensywny zapach odstraszający owady i inne szkodniki. W przypadku, kiedy jest osłabiona, może być atakowana przez różnego rodzaju grzyby. Może to być spowodowane nadmiernym podlewaniem rośliny, powodującym zastój wody. Duża wilgotność może powodować, że korzenie lawendy zaczną gnić, a następnie zamierać. Aby zapobiec występowaniu takich sytuacji, dobrym rozwiązaniem jest zastosowanie drenażu oraz odpowiednie podlewanie rośliny. Jednak w przypadku, kiedy jest już za późno na zastosowanie takich rozwiązań, możemy spróbować uratować pozostałości naszej roślinki. Najpierw należy ją w całości odkopać wraz z bryłą korzeniową. Oczyszczamy ją ze zgniłych oraz uszkodzonych korzeni. Kiedy usuniemy wszystkie chore elementy, przesadzamy roślinę w świeżą, suchą ziemię. Od tej pory musimy o nią dbać i pamiętać, aby jej nadmiernie nie przelewać.