Każdy wie, że istnieją gatunki zwierząt i roślin, które są uznane za zagrożone, a tym samym prawnie zostały objęte ochroną. Jak dużo ich jest i czy znajdują się one tylko w wyznaczonych Parkach Narodowych? Obecnie na liście zagrożonych, objętych ochroną gatunków jest kilkaset różnych roślin. Czy wiesz, które z nich możesz znaleźć obok swojego domu?

Co oznacza, że gatunek jest pod ochroną?

Wiele gatunków zarówno roślin, jak i zwierząt w naszym kraju jest zagrożonych wyginięciem. Dzieje się tak najczęściej na skutek działalności człowieka. Dlatego prawnie ochroną zostały objęte przede wszystkim te gatunki, dla których jest jeszcze możliwość rozwoju. Zwierzęta i rośliny chronione w Polsce mogą należeć do jednej z dwóch kategorii: Ochrony ścisłej lub częściowej. Szczegółowa lista obejmuje kwiaty, drzewa, grzyby oraz ssaki, gady, płazy, ptaki i ryby. Często ochronie podlegają nie tylko dane gatunki, ale także środowiska, w których one występują i żyją. Najważniejsze zwierzęta i rośliny chronione w Polsce to te, które w stanie dzikim są trudne do odnalezienia, hoduje się je raczej w kontrolowanych warunkach w Parkach Narodowych i Krajobrazowych. 

Gatunki znajdujące się pod ochroną częściową to takie, które można zbierać lub na nie polować, tylko w określonych sytuacjach. Zwierzęta z takim statusem są na przykład chronione w okresie rozrodu i odchowania młodych. A niektóre rośliny można zbierać jedynie na wyznaczonych obszarach, w określonej ilości i najczęściej w porozumieniu z Ministerstwem Ochrony Środowiska. Do gatunków pod ochroną częściową często należą rośliny przemysłowe i o działaniu leczniczym. Bez odpowiednich regulacji prawnych byłyby one nadmiernie eksploatowane, co doprowadziłoby do ich wyginięcia. Gatunki pod ochroną całkowitą nie mogą być zrywane, niszczone, i zabijane, a nawet nie wolno ich dotykać i przenosić w inne środowiska.

 

Rośliny prawnie chronione w Polsce

Do roślin chronionych na terenie Polski należą różne rodzaje kwiatów, drzew oraz grzybów. Warto zapoznać się z pełną listą, znaleźć na stronach internetowych konkretne zdjęcia i opisy. Rośliny chronione w Polsce to często kwiaty i drzewa, które spotykamy w swojej okolicy. Warto więc wiedzieć, których z nich nie można przesadzać, przenosić, wyrywać, ani niszczyć. Pełna lista chronionych gatunków jest bardzo długa i niemal niemożliwa do zapamiętania. Wystarczy jednak, że każdy dowie się, jakie rośliny w okolicy mogą znajdować się pod prawną ochroną, aby nie niszczyć ich nawet przypadkiem. Również w Twoim ogrodzie mogą znaleźć się gatunki, których nie powinno się niszczyć. Dzięki temu podczas prac na działce, grabienia, sadzenia, czy przycinania będziesz uważać, aby Twoje nożyce do żywopłotu czy łopata nie uszkodziły chronionej rośliny.

Popularne kwiaty chronione w Polsce

Oto 10 roślin chronionych w Polsce, które można spotkać w różnych miejscach w kraju:

♦ Grzybień biały — to roślina, którą każdy z pewnością widział przynajmniej raz w życiu. Występuje w zbiornikach wodnych, ma okazałe, ładne kwiaty oraz duże, charakterystyczne liście. Okres kwitnienia grzybienia białego przypada na czas wakacyjny, od czerwca do września. W naturalnym środowisku pojawia się w zaciszu jezior, stawów i w zbiornikach wody stojącej. Charakteryzuje się dużym otwartym kielichem i skórzastymi liśćmi. Grzybienie białe to często występujące na terenie całego kraju kwiaty chronione w Polsce.

♦ Zawilec wielkokwiatowy — to niepozorny kwiat, który również znajduje się na liście gatunków pod prawną ochroną. To wieloletnia roślina osiągająca 40 cm, o bardzo delikatnym zapachu. Warto wiedzieć, że zawilce to nie tylko kwiaty pod ochroną w Polsce, ale także rośliny trujące. Możliwe jest uprawianie zawilca w ogrodzie jako roślinę ozdobną. Naturalnie występuje on na terenach objętych całkowitą ochroną.

♦ Gipsówka wiechowata — popularny kwiat w wielu ogrodach, ale w stanie dzikim występuje pod całkowitą ochroną. Gipsówka najczęściej rośnie w południowo-wschodniej części kraju.

♦ Wiciokrzew pomorski — to również roślina, która często występuje w przydomowych ogródkach. Jest to pnącze, które osiąga 3 – 6 m długości. Roślina ma eliptyczne liście i bardzo ozdobne kwiaty. W stanie dzikim można ją spotkać przede wszystkim na Pomorzu Zachodnim. Preferuje kwaśną glebę, dlatego często pojawia się na skraju zarośli i lasów. Warto wiedzieć, że jesienią po przekwitnięciu, wiciokrzew pomorski wypuszcza czerwone pąki, które są trujące.

♦ Obuwik pospolity — występujący w lasach i dużych zaroślach kwiat należy do rodziny storczykowatych. Kwiaty mają charakterystyczny kształt, któremu roślina zawdzięcza swoją nazwę. Jest to rzadka roślina, którą trudno spotkać w stanie dzikim, a wszystko to przez botaników i kolekcjonerów, chętnie zabierających ze sobą okazy obuwika.

♦ Naparstnica zwyczajna — bardzo popularny kwiat w ogrodach. Warto pamiętać, że jest to roślina silnie trująca. W naturze występuje głównie w górach, na łąkach, a także w zaroślach i lasach, w których panuje dobra widoczność.

♦ Śnieżyczka przebiśnieg — to kwiat, który zna każdy. Jako pierwsza wychyla się ze śniegu, gdy przychodzą pierwsze ciepłe dni po zimie. Trzeba jednak pamiętać, że popularne przebiśniegi to wiosenne kwiaty pod ochroną w Polsce. Dlatego, gdy zobaczysz je w parku, ogródku lub na działce, przyglądnij się im, ale pozostaw tam, gdzie wyrosły.

♦ Storczyk błotny — to kwiat, który można zauważyć na wielu łąkach. W Polsce pojawia się szczególnie na północno-wschodnich terenach kraju. Jest bardzo ładny, z pewnością przyciąga wzrok, ale nie można go zrywać, ani niszczyć.

♦ Dzwonek brodaty — kwitnie w okresie letnim, głównie od kwietnia do lipca. Dzwonek brodaty to roślina chętnie uprawiana w przydomowych ogródkach, ale w stanie dzikim jest pod prawną ochroną.

♦ Sasanka wiosenna — to roślina, która prawdopodobnie jest trująca. Jak wskazuje nazwa, kwitnie na wiosnę. Występuje w całej Europie Środkowej, również w Polsce.

Na liście chronionych gatunków znajduje się jeszcze wiele innych kwiatów, które można spotkać w różnych częściach Polski. Wiele osób zastanawia się, czy konwalia jest pod ochroną, ponieważ ta popularna roślina występuje wszędzie. Jeszcze do 2015 roku była objęta prawną ochroną. Obecnie jednak można ją zrywać, przesadzać, ale mimo wszystko lepiej nie niszczyć.

Rośliny chronione w Tatrach

W całej Polsce można znaleźć tereny, na których występują typowe dla nich gatunki roślin. Są to zwykle Parki Narodowe i Krajobrazowe. Jednym z nich jest Tatrzański Park Narodowy. W naszej części Karpat można spotkać wiele roślin, które znajdują się na liście prawnie chronionych gatunków. Są to między innymi:

♦ Szafrany spiskie — popularnie nazywane krokusami. W Tatrach na wiosnę pojawia się ich naprawdę dużo. Kwitną przede wszystkim w marcu i w kwietniu. Najwięcej szafranów spiskich można znaleźć w Dolinie Chochołowskiej, która na wiosnę zapełnia się nie tylko fioletowymi kwiatami, ale także podziwiającymi je turystami. Trzeba jednak pamiętać, że to rośliny objęte ochroną w Polsce, dlatego trzeba bardzo na nie uważać, nie niszczyć ich, nie zrywać i nie deptać.

♦ Goryczki krótkołodygowe — można uprawiać je we własnych ogródkach, głównie ogrodach skalnych i rabatowych. Naturalnie goryczka krótkołodygowa występuje w rejonie Tatr. Ma ciemnoniebieski kolor i z pewnością przyciąga wzrok turystów. Goryczki to rośliny pod ochroną w Polsce, dlatego nie wolno ich zrywać.

♦ Goryczki kropkowane — w odróżnieniu od goryczek krótko łodygowych, odmiany kropkowane nie mają ciemnoniebieskiego koloru. Kwitną głównie w lecie, od lipca do sierpnia.

♦ Dziewięćsił bezłodygowy — to niepozorny kwiat rosnący na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego. Jest to, jak wskazuje nazwa, roślina bez łodygi, jej kielich znajduje się tuż przy ziemi.

 

Drzewa chronione w Polsce

Pod prawną ochroną w Polsce znajdują się nie tylko kwiaty, ale także drzewa. Tych nie można ścinać ani naruszać ich kory. Do najpopularniejszych drzew pod ochroną należą:

♦ Sosny limby — to drzewa iglaste rosnące w wyższych partiach gór. Osiągają wysokość 20 m. Sosny limby to drzewa pod ochroną w Polsce, które mają srebrzystoszarą korę. Co kilka lat, średnio 5, długie igły są zrzucane i zastępowane nowymi. Sosna limba to drzewo długowieczne rośnie bardzo powoli i w sprzyjających warunkach może dożywać nawet 1000 lat. Jest pod ścisłą ochroną.

♦ Rokitniki zwyczajne — rokitnik to roślina z rodziny oliwnikowatych. Rodzi owoce, które mają cierpki i lekko kwaśny smak. Z tego powodu rokitnik nazywany bywa rosyjskim ananasem. Często wykorzystuje się go w kosmetyce. Rokitnik zwyczajny zwykle pojawia się na terenach nadmorskich, szybko się rozrasta i tworzy gęste kępy.

♦ Cisy pospolite — to bardzo znane drzewa w Polsce. Rosną nawet na wysokość 20 m. Są to drzewa długowieczne, rosną powoli. Cisy to rośliny nagonasienne chronione w Polsce od stuleci. Już Władysław Jagiełło zakazał niszczenia tych drzew, wydając odpowiedni dekret.

Grzyby chronione w Polsce

Wiemy, że istnieją rozmaite gatunki chronione w Polsce. Rośliny i zwierzęta należące do tej grupy nie mogą być zrywane i zabijane. Wiemy, że mamy chronić kwiaty i drzewa, ale czy pamiętamy o tym, że również grzyby podlegają prawnej ochronie? Na liście znajduje się kilkadziesiąt gatunków, które rosną w niemal każdym lesie, ale zerwanie ich może skończyć się wysoką grzywną. Dlatego przed wybraniem się na grzybobranie, warto zapoznać się z listą szczególnie chronionych gatunków. Należy do nich przede wszystkim:

♦ Opieńka torfowiskowa

♦ Promieniak wilgociomierz

♦ Boczniak mikołajkowy

♦ Borowiki: Szatański, korzeniasty, żółtobrązowy podgatunek królewski

♦ Czarka jurajska

♦ Dwupierścieniak cesarski

♦ Gwiazdosz: Bury, angielski, kwiatuszkowaty, karzełkowaty, szorstki, węgierski, wzniesiony, workowaty

♦ Kolczakówka: Kasztanowata, dołkowana, piekąca, niebieskawa, strefowana, wonna, pomarańczowa, żółtobrązowa

♦ Sarniak: Szorstki, sinostopy, Sarcodon underwooda

♦ Maślak trydencki

♦ Pniarek lekarski

♦ Smardzowate

♦ Trufla wgłębiona

♦ Miękusz szafranowy

Lista grzybów znajdujących się pod ochroną jest długa, podobnie jak wszystkich roślin i zwierząt. Dlatego wybierając się do lasu, Parku Narodowego, czy Krajobrazowego, warto mieć świadomość, które gatunki są prawnie chronione. Jednak nawet jeśli dana roślina nie znajduje się na liście, lepiej pozostawić ją w stanie kwitnienia, niż zrywać i zabierać ze sobą. Dzięki temu fauna i flora danego miejsca ma szansę się rozwijać i przetrwać coraz bardziej inwazyjną działalność człowieka.