Trzmieliny to popularne obecnie rośliny stanowiące charakterystyczne ozdoby ogrodowe. Pochodzą z rodziny roślin dławiszowatych rosnących oryginalnie w Ameryce, Europie i Grenlandii. Obecnie znamy w przybliżeniu jej 175 gatunków. Trzmielina na pniu współcześnie spotykana jest w Azji, Europie, Ameryce, Australii oraz na Madagaskarze. Roślina ta występuje głównie jako krzew liściasty tworzący korony, stanowiący ozdobę jesiennego ogrodu. Formy płożące mogą osiągać do 10 metrów pod warunkiem zaopatrzenia je w odpowiednie podpory. Trzmielina też bywa używana jako żywopłot, lub jego część, a także do urozmaicenia ogródków skalnych. Każda z odmian trzmieliny ma charakterystyczne, drobne liście przebarwiające się na jesień w zależności od odmiany na kolor pomarańczowy do czerwonego.

Kwiaty trzmieliny, rozwijające się w maju, są małe i niespecjalnie rzucające się w oczy, natomiast powstałe potem owoce o kształcie czterograniastej torebki są bardzo ciekawe. Podczas gdy jedne odmiany płożą się po kamieniach czy wspinają po pergolach inne dają się łatwo formować zachowując zwartą strukturę. Przed przystąpieniem do formowania trzeba zastanowić się jakie nożyce do żywopłotu będą odpowiednie. Początkujący ogrodnicy powinni zacząć od ręcznych narzędzi pozostawiając elektryczne i spalinowe doświadczonym.

 

Gatunki i odmiany trzmieliny

♦ Trzmielina Fortune’a Harlequin (Euonymus fortunei)

Ta odmiana to trzmielina na pniu zimozielona o wysokości od 30 do 60 cm. Krzew ma owalne, ciemnozielone liście i może mieć charakter płożący, lubi „wspinaczki” po kamieniach i korzeniach. Odmiana ta ma bardzo dekoracyjne pędy i dwubarwne liście i wymaga żyznej, próchniczej gleby i dużej ilości wody. Trzmielina Fortunea na pniu może rosnąć pod koronami dużych drzew.

♦ Trzmielina oskrzydlona Chicago Fire (Euonymus alatus)

Trzmielina oskrzydlona na pniu tworzy krzew o nieregularnym kształcie i dorasta do 2 – 3 metrów. Rośliną należy obsadzać stanowiska słoneczne lub lekko zacienione, latem konieczne jest jej obfite podlewanie. Jesienią trzmielina na pniu staje się czerwona – liście przebarwiają na intensywną czerwoną barwę. Jest to gatunek rozłożysty i dlatego nadaje się do dużych ogrodów.

♦ Trzmielina pospolita (Euonymus europaeus)

Trzmielina na pniu tej odmiany to krzew o wysokości od 150 cm do 600 cm. To nasza rodzima odmiana pochodząca z Polski, chętnie rosnąca w słońcu, ale radzi sobie również w półcieniu. Uprawiana w pełnym słońcu odwdzięcza się jesienią ozdobnymi, intensywnie czerwonymi liśćmi oraz ozdobnymi owocami o kolorze karminoworóżowym długo zdobiącymi jesienne krzewy. Posadzona w półcieniu ma mniej intensywnie wybarwione zarówno liście jak i owoce. 

♦ Trzmielina płaskoogonkowa (Euonymus planipes)

Trzmielina płaskoogonkowa dorasta do 200 cm i ma duże owalne liście zmieniające barwę na czerwoną, gdy nadejdzie jesień. Owoce są w kształcie czeronoróżowej torebeczki z długimi szypułkami. 

♦ Trzmielina brodawkowata (Euonymus verrucosa)

Ta odmiana pochodzi z Polski, podobnie jak trzmielina pospolita, ale rzadziej od niej występuje. Nazwa pochodzi od wyglądu gałęzi, które są jakby pokryte brodawkami. Roślina dorasta do 250 cm jako niezbyt gęsty krzew. 

♦ Trzmielina japońska (Euonymus japonicus)

To trzmielina na pniu zimozielona lubiąca stanowisko nieco zacienione, ale radzi sobie też w całkiem cienistym. Roślina wspina się po ścianach czy zbudowanych dla niej pergolach i rośnie nawet na słabszej glebie. Trzmielina japońska na pniu, odmiana ‘Kathy’ to roślina szczepiona na pniu o wysokości 80 cm o gęstej koronie pozwalającej na precyzyjne przystrzyżenie. Listki są drobne, szarozielone z białymi brzegami. Roślina jest zimozielona i wytrzymuje mróz do -25 stopni. ‘Ovatus Aureus’ natomiast to roślina pienna, której liście na wiosnę wybarwiają się na złoty kolor i zdobią gałązki przez cały rok. Jesienią pojawiają się dekoracyjne owoce. Tej odmiany trzmielina na pniu może być uprawiana w donicy lub w ogrodzie w glebie o umiarkowanej wilgotności. 

♦ Trzmielina Haliltona ‘Popcorn’ (Euonymus hamiltonianus ‘Popcorn’)

Tę odmianę wyróżniają torebki nasienne w białym kolorze przypominające swoim wyglądem popcorn – stąd nazwa. Jest to odmiana azjatycka, chętnie wykorzystywana do tworzenia kompozycji w połączeniu z innymi kolorami. Trzmielina na pniu szczególnie nadaje się na kompozycje ozdobne, bo owoce tych roślin są nadzwyczaj atrakcyjne, a kompozycje z nich wykonane zachowują długo swój atrakcyjny wygląd. Trzmielina Haliltona ‘Popcorn’ lubi wilgotne podłoże. 

♦ Trzmielina Kiauczuowska ‘Manhattan’ (Euonymus kiautschovicus ‘Manhattan’)

Oryginalnie rosnąca w USA na półwyspie Manhattan roślina różni się od innych gatunków zaokrąglonymi ciemnozielonymi liśćmi i tym, że rośnie w postaci pionowego krzewu, najczęściej z jednym pionowym pniem i silnie rozkrzewioną koroną. Przeciętna roślina osiąga około 150 cm, ale długo hodowana i starannie pielęgnowana potrafi dorosnąć 3 metrów. Nie jest wymagająca w kwestii stanowiska, a zaszczepiona na trzmielinie europejskiej ma większą odporność na mrozy, To gatunek chętnie wykorzystywany przy miejskich rabatach. 

Trzmielina na pniu uprawa

Trzmielina nie jest bardzo wymagająca i dotyczy to zarówno roślin występujących w formie krzewu jak i pnącza. Bez problemu też dostaniemy te ozdobne rośliny u niemal każdego ogrodnika, co więcej możemy też odmianę europejską i brodawkowatą w Polsce spotkać dziko rosnącą. Trzmielina na pniu to roślina, której cena sadzonek, czy małych drzewek wysokości 80 – 120 cm, w zależności od podgatunku wynosi 40 – 60 złotych.

 

Wybór miejsca

Bezsprzecznie najlepiej roślinę będzie uprawiać na żyznej, próchniczej glebie, piaszczysto-gliniastej, bogatej w składniki pokarmowe. Ale trzeba jasno powiedzieć, że trzmielina na pniu pozwala na rozmaite aranżacje na niemal każdej glebie, warunkiem jest, aby nie była zbyt zbita i za wilgotna. Wszystkie gatunki, również trzmielina ognista na pniu, kochają słońce. To właśnie słoneczne stanowisko stanowi o pięknym przebarwieniu liści jesienią i niezwykle efektownych kolorystycznie owoców. Rośliny te posadzone w półcieniu, choć tolerują takie warunki, to jednak nie odwdzięczają się tak piękną kolorystyką. Stanowisko na posadzenie rośliny powinno też być osłonięte, bez zimnych przeciągów. Cień znosi dobrze jedynie trzmielina odmiany europejskiej. 

 

Trzmielina szczepiona na pniu wysadzana z doniczki do ogrodu może być umieszczana przez cały okres wegetacyjny. Młode sadzonki bez otuliny ziemi znoszą dobrze sadzenie, jednak terminem ich wsadzania do ogrodu powinna być wczesna wiosna lub okres jesieni. Większe sadzonki lepiej zachować do przesadzania z bryłą korzeniową – łatwiej się wówczas przyjmą.

Poszczególne sadzonki, w zależności od odmiany, która wpływa na tempo wzrostu i sposobu rozrastania się rośliny, nie powinny być sadzone gęściej niż co 40 – 50 cm. 

 

Trzmielina formowanie i pielęgnacja

Pielęgnacja rośliny opiera się między innymi na jej przycinaniu. Kiedy zatem przycinać trzmielinę na pniu? Otóż pędy boczne, które zakłócają przyjętą harmonię można przycinać w czasie trwania całego okresu wegetacyjnego. Jednak do generalnych porządków – przycinanie polegające na nadawaniu kształtu krzewowi, trzmielina na pniu woli wiosnę lub jesień. Jakie powinno być przycinanie, aby trzmielina na pniu rosła gęsto i równomiernie? Sposobem na to jest właśnie cięcie, już pierwszej wiosny wszystkie pędy należy skrócić radykalnie, Kolejno w każdym roku przycinać w taki sposób, aby pędy skracać o połowę przyrostu z zeszłego roku. Jedynie trzmielina Fortune’a, choć znosi cięcie – nie wymaga go. W tym wypadku można się ograniczyć do przycinania tych pędów, które wyszły poza wyznaczony roślinie obszar. 

Jak zaszczepić trzmielinę na pniu

Aby szczepienie przeprowadzić prawidłowo, przygotowania do niego należy rozpocząć jesienią, kiedy trzmielina zrzuci liście. W tym czasie przygotowujemy tzw. zrazy, które przechowuje się do wiosny. Właśnie wiosną przeprowadzamy szczepienie – w marcu lub w kwietniu, gdy miną już przymrozki. Zrazy przykładając do podkładki zabezpieczamy maścią ogrodniczą. Trzeba pamiętać, że wysokość drzewka jakie w efekcie urośnie zależy od wysokości na jakiej szczepienie przeprowadzimy. Obecnie chętnie kupowane odmiany są szczepione z użyciem podkładki Euonymus europaeus i robi się to na wysokości od 50 do 150 cm. Jeśli nie mamy doświadczenia, lepszym rozwiązaniem będzie kupno już gotowego drzewka po zaszczepieniu. 

 

Podlewanie i nawożenie trzmieliny

Roślina wymaga regularnego podlewania. Choć brak wody pogorszy kondycję rośliny, to nie lubi ona też zbyt mokrej gleby. Dobrze też jest nawieźć roślinę dwa razy do roku – wiosną w okolicy marca lub kwietnia, drugi raz w czerwcu. Rośliny hodowane w doniczkach można podlewać raz w miesiącu płynnym nawozem. 

Wzrost i kwitnienie

Pnącza i krzewy trzmieliny potrafią urosnąć nawet kilkadziesiąt centymetrów w ciągu sezonu. Dziko rosnące rośliny mogą osiągać i 10 metrów długości, w ogrodach zwykle to jest 3 do 4 metrów. Kwitnienie odbywa się w okolicy mają, a kwiatki są drobne, żółte i bardzo niepozorne. Ani liście, ani kwiaty nie mają jakiegoś specyficznego zapachu – są przyjemnie, neutralne i delikatne. Kolorystyka liści, a także ich kształt i wielkość różnią się w zależności od gatunku trzmieliny. Ich wspólną cechą jest to, że wszystkie są stosunkowo małe, owalne lub niemal okrągłe, a jesienią przebarwiają się na kolory: Czerwony, pomarańczowy czy nawet różowy. Owoce pojawiają się około września lub w październiku, są o kształcie dekoracyjnych torebek o odcieniach od różu do karminowych i utrzymują się na krzewach dłużej niż liście – aż do późnej zimy.