Róże to jedne z najstarszych roślin ozdobnych uprawianych od tysięcy lat. Do Europy prawdopodobnie trafiły z Persji, a wcześniej, parę tysięcy lat temu uprawiano je w ogrodach Mezopotamii i Chin. Starożytni Grecy i Rzymianie ozdabiali różami swoje domostwa i świątynie, płatki róż rozrzucone na pościeli miały przynieść szczęście nowożeńcom, pito wino różane, rozsmakowywano się w miodach różanych i kąpano się w wodzie różanej. Róża nawet doczekała się swojego święta. Rosalia – festiwal róż ma swoje miejsce również i we współczesności.  

Ogrody wypełnione wyłącznie kwiatami róż nazwano rozariami, a najsłynniejszy z nich założony został przez żonę Napoleona Bonapartego Joséphine de Beauharnais. Obecnie znanym ogrodem różanym jest największy na świecie, zajmujący 15 ha powierzchni ogród w Sangerhausen w Niemczech. W Polsce mamy ogród różany w Parku Śląskim w Chorzowie zajmujący 7 ha powierzchni. 

Zachwyt ogrodników tą rośliną spowodował powstanie specjalnej gałęzi botaniki zajmującej się różami. Nic dziwnego, rodologia – nauka o różach zna obecnie ponad cztery tysiące szlachetnych odmian róż, z których każda jest inna. Nauka przekazuje nie tylko wiedzę na temat tego jak odpowiednio pielęgnować rośliny, ale też jak szczepić róże. 

 

Odmiany róż

Obecnie wyróżnia się 7 odmian róż:

• Róże wielkokwiatowe – to najliczniejsza grupa hodowana głównie na kwiat cięty. Krzewy tej grupy mają wysokość od 50 do 120 cm i tworzą pełne i duże kwiaty, które są osadzone na łodydze pojedynczo. Róże ogrodowe wielokwiatowe kwitną wielokrotnie w ciągu sezonu od czerwca aż do jesieni i kuszą pięknym zapachem. Uprawa tego rodzaju kwiatów nie wymaga podpór, ale wymaga starannej pielęgnacji, osłoniętych od wiatru, ciepłych i zacisznych stanowisk.

• Róże rabatowe to także róże o wielu kwiatach, ale o niskim wzroście. Są to też róże krzewiaste wytwarzające do kilkudziesięciu pełnych i półpełnych kwiatów na jednym pędzie. Kwitną od czerwca do późnej jesieni i są odporne na niskie temperatury. Uprawa róż rabatowych jest o tyle łatwiejsza, że mają one niewielkie wymagania glebowe. Kwiaty te chętnie są wybierane na niskie żywopłoty, rabaty, a także do uprawy na balkonach i tarasach w doniczkach. 

• Róże miniaturowe, inaczej karłowe osiągają niewielkie rozmiary i kwitną cały sezon. To zminiaturyzowane odmiany wielokwiatowej, łatwe w uprawie, odporne na mróz i choroby. Róża niższa to klasyfikacja przeznaczająca ten rodzaj do niskich rabat i ogródków skalnych, są one również uprawiane w doniczkach. 

• Róże parkowe rosnące pojedynczo i jako żywopłoty mają sztywne, proste i obficie kwitnące pędy przez cały sezon. Ta róża ogrodowa może kwitnąć raz w sezonie lub powtarzać kwitnienie w zależności od gatunku. Rośliny nie wymagają podpór, są odporne na choroby i niskie temperatury.

• Róże okrywowe to grupa o długich pędach tworzących kobierce. Ta róża niskopienna ma skłonność do płożenia, silnie się krzewi, obficie kwitnie i okrywa powierzchnię ziemi barwnym dywanem. Na jednym pędzie może być do kilkudziesięciu kwiatów i kwitną one od czerwca do późnej jesieni. Hodowla tych róż jest o tyle łatwa, że ma ona niewielkie wymagania, jest odporna na niskie temperatury i choroby. Róże okrywowe sprawdzą się w ogrodach skalnych, na skarpach i rabatach, a także do uprawy doniczkowej.

• Róże angielskie to stosunkowo nowa krzyżówka o pastelowych kolorach i powtarzającym się kwitnieniu w ciągu sezonu. Kwiaty mają pełne i pachnące, oraz są odporne na choroby. Ta odmiana natomiast jest wrażliwa na niskie temperatury i mróz. 

• Róże pnące to odmiany zarówno o giętkich, jak i sztywnych pędach. Choć zyskały przydomek „pnące” nie mają organów czepnych i trzeba je do podpór podwiązywać. Wśród odmian pnących znajdziemy zarówno takie, które kwitną raz w sezonie, jak i te o powtarzającym się kwitnieniu. W zależności od odmiany mogą mieć one mniejsze lub większe kwiaty. Sadzi się je wszędzie tam, gdzie znajdą podporę, a więc przy pergolach, altanach, ogrodzeniach i ścianach. 

Sadzenie róż

Rosnąca w wielu miejscach dzika róża, bez jakiejkolwiek pielęgnacji i nadzoru może sprawiać wrażenie, że uprawa róż nie wymaga wysiłku. Sadzenie róż wymaga jednak przestrzegania kilku zasad i jeśli je poznamy, nawet bez wcześniejszego doświadczenia w uprawach, każdy sobie poradzi z uprawą. 

 

Stanowisko i gęstość nasadzenia

Róże lubią stanowiska słoneczne i przewiewne, ale z drugiej strony nie narażone na silne wiatry. Większość róż jest też wrażliwa na niskie temperatury, zatem wybierzmy im stanowisko takie, do którego przymrozki docierają najpóźniej. Niektóre z odmian róż tolerują półcień, więc jeśli dysponujesz właśnie takim miejscem poszukaj właśnie takiej odmiany, jednak większość krzewów dobrze czuje się w pełnym słońcu, gdzie zapewnione jest minimum 6 godzin naświetlenia. Jednak miejsce bardzo nasłonecznione, bez jakiegokolwiek przewiewu, przy ścianie budynku też może nie być dla róży odpowiednim miejscem, bo będzie jej tam za gorąco i będzie narażona na ataki szkodników. Róże nie lubią też nieprzepuszczalnego podłoża, na którym stoi woda, a także miejsc, gdzie gleba jest kamienista, piaszczysta i uboga w składniki odżywcze.

Planując nasadzenie trzeba brać pod uwagę również to w jaki sposób krzew się rozrasta i tak róże rabatowe i wielkokwiatowe do nasadzenia potrzebują od 5 do 7 sztuk sadzonek na 1 m2. 3 do 5 sadzonek na 1 m2 należy posadzić, gdy uprawiamy róże okrywowe, 2 -3 sadzonki róż pnących. Najmniej na 1 metr kwadratowy sadzonek potrzebujemy przy nasadzaniu róż parkowych. Tu wystarczy od 1 do 3 sztuk na metr. 

 

Termin sadzenia

Róże można sadzić zarówno wiosną, począwszy od końca marca do końca kwietnia, jak i jesienią w terminie od początku września do końca października, a nawet później – do pierwszych silniejszych mrozów. Ogrodnicy radzą jednak, aby trzymać się terminu jesiennego, bo krzewy posadzone w tym terminie szybciej się ukorzeniają i wiosną szybko rozpoczynają wegetację.  

Termin sadzenia róż jest też uwarunkowany tym jaki typ krzewów posiadamy do zasadzenia. Praktycznie przez cały sezon możemy posadzić krzewy dostarczane w doniczkach. Wyjątkiem jest termin, gdy ziemia jest zmarznięta albo wysuszona podczas upalnego lata. Sadzonki doniczkowe mają dobrze ukształtowany system korzeniowy, którego nie narusza się podczas przesadzania.

Róże balotowane też mają zabezpieczony system korzeniowy, bo są one owinięte workiem jutowym. Zabezpiecza on korzenie przed ich przesuszeniem. Takie sadzonki mogą poczekać kilka dni na sadzenie, pod warunkiem przechowywania ich w nienasłonecznionym i wilgotnym miejscu. Do gruntu najlepiej posadzić je jesienią.

Najbardziej wymagające są róże z odkrytym systemem korzeniowym, które w sprzedaży są dostępne zwykle jesienią. (Na przykład róże ogrodowe oferuje w dużej różnorodności sklep internetowy Hyży). Róże z odkrytym systemem korzeniowym powinny być posadzone niezwłocznie po zakupie i ich przywiezieniu do ogrodu. Korzenie takie są wrażliwe na przesychanie i jeśli róże nie mogą zostać od razu posadzone należy je przechowywać zadołowane w wilgotnym torfie. 

Sadzenie róż z gołym korzeniem – błędy

Bezsprzecznie najwięcej wątpliwości budzi sadzenie róż z gołym korzeniem. Jak hodować róże i w jaki sposób ustrzec się błędów przy sadzeniu róż z gołym korzeniem? Otóż błędów jest bardzo łatwo uniknąć. Jak już wspomnieliśmy korzenie sadzonki nie mogą ulec przesuszeniu. Jeśli korzeń przeschnie, jest to najczęstszym powodem nie przyjęcia się rośliny. Drugim najczęściej występującym błędem jest niewłaściwe obsypanie rośliny ziemią. Gdy ziemia nie przylega do korzenia, a zamiast tego powstały przestrzenie powietrzne, korzeń nie ma możliwości pobierania składników odżywczych z wilgotnej gleby, co powoduje wyschnięcie rośliny. Powodem nieprzyjęcia się sadzonki może też być jej zbyt słabe wcześniejsze (w szkółce) okrycie – brak kopczyka, lub to, że została zbyt szybko wykopana, zanim pędy zdążyły zdrewnieć. Równie często niedoświadczeni ogrodnicy popełniają błędy zbyt płytkiego lub głębokiego sadzenia, sadzenia w glebach nieprzygotowanych do sadzenia roślin lub o niewłaściwym nawożeniu, a także rośliny po posadzeniu są zbyt skąpo nawadniane. 

 

Sadzenie krok po kroku

Przygotowanie podłoża jest ważne przy każdej uprawie niezależnie czy przedmiotem uprawy są róże do ogrodu czy inne rośliny. Aby w naszym ogrodzie wyrosły najpiękniejsze róże na świecie

Należy zadbać o odpowiednie pH gleby, w przedziale od 6,0 do 7,0, bogatej w próchnicę. Jeśli nasza ziemia ogrodowa odbiega od zaleceń, należy dodać do niej podłoża torfowego lub ziemi kompostowej. 

Dołek wykopany do nasadzenia powinien być od 2 do 3 razy większy niż bryła korzeniowa przygotowana do nasadzenia. Na jego dno należy nasypać warstwę żyznej ziemi ogrodowej lub zastosować specjalne podłoże do róż zawierające nawóz długodziałający. Najlepiej jednak jest przygotować podłoże na przykład jesienią, mieszając ziemię z obornikiem, aby na wiosnę w tym miejscu posadzić róże. W żadnym wypadku nie wolno używać świeżego obornika przy sadzeniu róż, bo spowoduje on spustoszenie w systemie korzeniowym. 

Korzenie sadzonki przycinamy na długość od 20 do 25 cm i układamy na dnie dołka w taki sposób, aby się promieniście rozchodziły, nie krzyżowały i nie zawijały i kolejno obsypujemy je ziemią. Na glebach cięższych róże sadzi się płycej, natomiast przy glebach lżejszych, piaszczystych sadzi się róże głębiej. Zabezpiecza to roślinę przed przesychaniem i przemarzaniem. W każdym razie sadzenie musi być tak wykonane, aby miejsce szczepienia po posadzeniu znajdowało się od 2 do 3 cm poniżej płaszczyzny gleby. 

Obsypane ziemią korzenie kolejno należy udeptać wokół w taki sposób, aby powstało zagłębienie i podlać obficie. W razie, gdy ziemia się zapadła wokół sadzonki, należy ją uzupełnić, a następnie ściółkować wokół na przykład korą. Ściółkowanie pozwala na ograniczenie rozwoju chwastów, a także ogranicza parowanie i utrzymuje wilgotność podłoża. 

Podlewanie to najważniejsza czynność po posadzeniu. Na jedną roślinę należy przeznaczyć około 5 litrów wody. Dodatkowo, gdy pogoda jest ciepła i sucha należy raz w tygodniu podlewać sadzonkę równie obficie do czasu aż się ukorzeni. 

Opryskiwanie róż

Najważniejszym w uprawie róż jest ich właściwa pielęgnacja, która odpowiednio prowadzona pomoże uniknąć kłopotów z wieloma chorobami roślin. Jednak nie zawsze uda się uniknąć chorób, a te gry wystąpią, wymagają odpowiednich preparatów do zwalczania. Zacząć należy od identyfikacji problemu, bo inne działania trzeba podjąć przy czarnej plamistości róż, inne, gdy naszą roślinne toczy rak róży albo utworzył się na nich mącznika rzekomy róż. Gdy nasze róże toczy choroba, jedynym ratunkiem dla rośliny może być oprysk. Skutecznym narzędziem jest opryskiwacz ciśnieniowy ręczny. Lecz preparat jaki zastosujemy do oprysku zależy od problemu jaki występuje w naszym ogrodzie. 

 

Kiedy przycinać róże?

Róże powinny zostać przycięte przed posadzeniem. Przycinanie róż ma na celu ograniczenie powierzchni parowania wody uchodzącej przez skórkę na pędach i w konsekwencji utraty wody przez roślinę. Ma ona po posadzeniu trudniejsze zadanie w poborze odpowiedniej ilości wody przez korzenie, które wykopywane w szkółce zostają skrócone, czy nawet nieco uszkodzone. Silne przycięcie róż ma na celu lepsze ich ukorzenienie i zachowanie równowagi jej części naziemnej i podziemnej. Gdy róże są sadzone jesienią i roślina jest w spoczynku, ma małe straty wody, bo jest chłodniej, roślinę przycinamy do około 20 cm. Gdy sadzimy róże wiosną, jest ona bardziej narażona na parowanie wody, więc wystarczy pozostawienie pędów o długości od 5 do 10 cm. 

 

Jak przyciąć róże w kolejnych latach?

To, kiedy i jak przycinać róże ogrodowe podczas ich uprawy w kolejnych latach zależy od tego jakie rodzaje róż zasadziliśmy w swoim ogrodzie. Inaczej ten proces przebiega w przypadku uprawy róż pnących, parkowych czy wielkokwiatowych. Poniżej prezentujemy poszczególne róże ogrodowe i sposób jak przykładowe gatunki przycinać.

Przycinanie róż wielkokwiatowych ma na celu przedłużenie kwitnienia krzewu. Mamy tu 2 sposoby cięcia: Powyżej 7 oczek, co zaowocuje wczesnym kwitnieniem i spowoduje rozwinięcie mniejszych kwiatów osadzonych po kilka na jednej łodydze, oraz opóźniające kwitnienie o około 2 – 3 tygodni – cięcie na 3 – 4 oczka. Przy takim cięciu otrzymamy pojedyncze, duże kwiaty. 

Krzewy różane lub inaczej róże pienne tniemy tak, aby zachować ich kształt korony. Jeśli są to róże z grupy wielkokwiatowych trzeba je mocno przyciąć pozostawiając od 3 do 4 paków na każdym z pędów. Natomiast cięcie róży zaszczepionej na wysokim pniu wymaga sprawdzenia czy kwitnienie będzie na tegorocznych czy ubiegłorocznych pędach. Jeśli paki pojawiły się na starszych pędach przycinanie nie powinno być tak radykalne, bo kwitnienie będzie skąpe lub w ogóle się nie pojawi. 

Róże ogrodowe rabatowe i ich pielęgnacja wymagają cięcia podobnego do tego jaki robimy przy różach wielkokwiatowych tyle że tu zostawiamy na jednym pędzie najmniej 6 – 7 pąków, a łączna liczba pędów tworzących krzew powinna wynosić od 5 do 10. 

Gdy zastanawiamy się jak obcinać róże pnące trzeba zdać sobie sprawę, że ta róża ma podgatunki kwitnące jednokrotnie w sezonie lub takie, które kwitnienie w sezonie powtarzają późnym latem. Róża kwitnąca jednokrotnie powinna być przycięta w taki sposób, aby usunąć z niej przekwitnięte, cienkie gałązki wyrastające u podstawy krzewu, pędy dwuletnie mogą zostać skrócone o połowę. Dla odmian powtarzających kwitnienie stosujemy łagodniejsze cięcia, wystarczy co 2 do 3 lat usunąć cienkie pędy nadmiernie zagęszczające krzew oraz pędy najstarsze. Zawsze też uzyskamy najpiękniejsze róże do ogrodu, gdy będziemy usuwać pędy z objawami chorób, a także te, które przemarzły podczas zimy. 

Róże parkowe przycinamy w zależności od tego jaką mamy odmianę. Te pochodzące od róż burbońskich i piżmowych, odmian powtarzających kwitnienie, pędy skracamy o 1/3 a nawet 2/3. Przy różach angielskich ograniczamy się do cięcia 1/3 długości. Natomiast odmiany kwitnące raz w roku tniemy po ich kwitnieniu raz na 2 – 3 lata stosując cięcie odmładzające i formujące. Zatem usuwamy stare pędy, uszkodzone i chore.